O πνευματικός πατέρας
του μητροπολίτου Mεσογαίας κ. Νικολάου.
Πρέπει βέβαια, ο πνευματικός να είναι όντως «πνευματικός» να είναι
πατέρας, να είναι ιερέας, να μπορεί να λειτουργεί, να προσεύχεται, να ξέρει να
ακουμπάει στον Θεό και να μην είναι ένας απλός κοινωνικός εργάτης που κάνει ένα
«θρησκευτικό χόμπυ».
Ο πνευματικός δεν είναι σύμβουλος που δίνει συμβουλές, δεν είναι δάσκαλος που
διδάσκει, ούτε εισαγγελέας που ελέγχει.
Ο πνευματικός είναι πατέρας που αγκαλιάζει...
φίλος που ελευθερώνει, αδελφός που συγχωρεί, είναι μυσταγωγός
που ιερουργεί το μυστήριο της ψυχής. Δεν είναι αυτός που ξέρει, είναι αυτός που
αγαπά τον Θεό ως πατέρα του και τον κάθε άνθρωπο ως παιδί του Θεού.
Ο πνευματικός έχει τη χάρη της ιεροσύνης, αρκεί να την κρατάει ζεστή και ενεργό
μέσα του. Αν έτσι την διατηρεί, τότε ο Θεός δίνει πολλά και με πολλούς τρόπους.
Εμείς οι ιερείς είμαστε υπηρέτες, διάκονοι. Τίποτα άλλο. Μόλις το καταλάβουμε,
γινόμαστε τα χαλιά πάνω στα οποία πατάει ο Θεός.
Γινόμαστε τα ποδόμακτρα που πατάει ο λαός του Θεού-αυτά τα χαλάκια
που είναι έξω από την πόρτα-και μαζεύουμε τις λάσπες για να μπαίνει ο κόσμος
καθαρός. Αυτή είναι η διακονία μας. Και είναι υπέροχο όταν αυτό το καταλαβαίνει
κανείς και δεν προσπαθεί να κάνει κάτι παραπάνω-εκτός βέβαια αν ο Θεός φωτίσει,
οπότε επειδή Αυτός ενεργεί, μας κάνει και μας να ενεργούμε κατά Θεόν.
Η ψυχή είναι τόσο ιερή! Την πλησιάζει ο πνευματικός όπως τον άγιο Άρτο την
ώρα που λέει «πρόσχωμεν, τα άγια τοις αγίοις». Και με τα δύο δάχτυλα, δηλαδή με
τις κατά το δυνατόν λιγότερες κινήσεις...
Τον υψώνει, Τον προσφέρει στον Θεό και Τον κατεβάζει.
Το ίδιο κάνει και με την ψυχή.
Δεν παρεμβαίνει άτσαλα διαλύοντας και συντρίβοντάς την, αλλά
απλά την αγγίζει. Αποδίδει το σεβασμό που της ανήκει αφού είναι εικόνα Θεού-και
την επανατοποθετεί στο δισκάριο της ελευθερίας της και του ελέους του Θεού.
Όπως στην θεία Ευχαριστία, έτσι κι εδώ, ο ιερέας καλείται να κάνει την
μεταβολή: Παίρνει τον άνθρωπο, τον τεθραυσμένο, τον σπασμένο, τον
κομματιασμένο από την αμαρτία, τον συντετριμμένο από τις δοκιμασίες,
και τον εκθέτει στην χάρη του Θεού, και αυτή τον μεταμορφώνει.
Αυτή είναι η ιερουργία της ανθρώπινης ψυχής.
Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ.
Γέροντας-πνευματικός
ὁδηγός.
Δίδασκε ο μακαριστός Γέρων Πορφύριος: «Η υπακοή και μάλιστα σε πνευματικό
γέροντα, είναι μεγάλο κεφάλαιο. Όταν ζείτε μαζί μ' έναν άγιο, αγιοπιείσθε κι
εσείς. Παίρνετε κάτι ἀπ' τις άγιες συνήθειες του, απ' τα λόγια του, τη σιωπή
του. Η προσευχή του σας επηρεάζει. Ακόμη κι αν δε μιλάτε, γίνεται κάτι,
μεταδίδεται χωρίς να το καταλάβετε και σ' εσάς κάτι το άγιο, το θείο».
Ο σεβαστός π. Πορφύριος πού είχε τόσα πνευματικά χαρίσματα τόνιζε
πάντα ότι όλα αυτά τα χαρίσματα του τα χάρισε ὁ Θεός για την υπακοή πού έκανε
στους δύο Γεροντάδες του. Διακήρυσσε ότι ὁ Γέροντας είναι
ποδηγέτης· μιλάει στα πνευματικά του παιδιά ἀπό την ἐμπειρία του. Με την όλη
ἀναστροφή του τα «διδάσκει» άφωνα, έμπρακτα και τούς μεταλαμπαδεύει το
Φως. Να πως το έλεγε ακριβώς, ὁ πάντοτε με χαρά, υποτασσόμενος Γέρων:
«Ο Γέροντας παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας. Ο Γέροντας είναι ποδηγέτης.
Δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος μορφωμένος πού έγινε γέροντας, ἐπειδή είναι
θεολόγος και καταρτισμένος γραμματικά. Να διακρίνουμε τι είναι Γέροντας. Μπορεί
ο Γέροντας να είναι κι αγράμματος, μπορεί να μην έχει πολλές γνώσεις, να μην
έχει ευφράδεια λόγου, να μην έχει μελετήσει συγγράμματα, αλλά να είναι
ανώτερος απ' το μορφωμένο, όταν έχει ζήσει ως υποτακτικός και έχει
αποκτήσει τη χάρη του Θεού. Αυτός ο Γέροντας μπορεί να ωφελήσει
τούς υποτακτικούς του πάρα πολύ, αν του κάνουν υπακοή. Βέβαια, αυτά πού λέει ο
Γέροντας σου τα λένε και τα βιβλία. Δεν είναι, όμως, το
ίδιο. Ο Γέροντας πού θα ζει αυτά τα πνευματικά και πού δε θα σου
λέει: «Ο τάδε πατήρ λέγει αυτό, το τάδε βιβλίο γράφει αυτό», αλλά που θα βιώνει
ο ίδιος τη ζωή του Χριστού και θα σου τα βάζει στη ψυχή σου και εσύ θα μάθεις
κοντά του πως να ελκύεις τη Χάρη του Θεού».
Γέροντας Παΐσιος ο
Αγιορείτης: Άλλοι κάνουν ένα σφάλμα και δεν πάνε να το πουν στον πνευματικό
τους
- Γέροντα, όταν κανείς αναγκασθεί για κάποιον λόγο να αλλάξει
πνευματικό, χρειάζεται να εξομολογηθεί πάλι αμαρτίες που έχει εξομολογηθεί;
- Καλά είναι να ενημερώσει τον καινούργιο πνευματικό, όπως ο ασθενής, όταν
αλλάζει γιατρό, λέει πάλι το ιστορικό του, για να μπορέσει ο γιατρός να τον
βοηθήσει καλύτερα.
- Γέροντα, όταν κάποιος θέλει να αλλάξει πνευματικό και μας ρωτάει αν είναι
σωστό, τι πρέπει να πούμε;
- Να πάρει ευλογία από τον πνευματικό του. Δεν είναι καλό να αλλάζει
κανείς εύκολα πνευματικό. Μια οικοδομή δεν θα γίνει ποτέ σωστή, αν αλλάζουν
συνέχεια οι μηχανικοί και οι οικοδόμοι. Παλιά πήγαιναν οι άνθρωποι σε Γέροντες,
για να ζητήσουν συμβουλή για ένα θέμα που τους απασχολούσε και να βοηθηθούν.
Σήμερα πολλοί δεν πάνε για συμβουλή, αλλά για να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους
ή για να πουν ότι συμβουλεύτηκαν και τον τάδε Γέροντα. «Πήγα στον τάδε και στον
τάδε, ρώτησα και τον πατέρα Παϊσιο γι’ αυτό το θέμα», λέει ο άλλος, και εγώ
μπορεί να τον μάλωσα ή να ήρθε μέχρι την πόρτα και να μη χτύπησε! Έτσι
καταλήγουν να γυρίζουν από τον έναν πατέρα στον άλλον, χωρίς να έχουν κάποιον
μόνιμο πνευματικό, με αποτέλεσμα να μπερδεύονται.
Άλλοι πάλι κάνουν ένα σφάλμα και δεν πάνε να το πουν στον πνευματικό τους, αλλά
πάνε και το λένε σε άλλον πνευματικό, για να μη χάσουν την αξιοπρέπειά τους.
Μετά από λίγο καιρό κάνουν το ίδιο σφάλμα και το λένε σε άλλον, ύστερα σε
άλλον, και τελικά παρουσιάζονται στον έναν πνευματικό ότι το έκαναν μια φορά,
στον άλλο μια φορά, και έτσι συνεχίζουν να σφάλλουν και μένουν αδιόρθωτοι.
Είναι και μερικοί, έχω παρατηρήσει, οι οποίοι αποφεύγουν να πουν κάτι στον
πνευματικό τους, αν και ξέρουν ότι θα τους βοηθήσει και δεν πρόκειται να το
διαδώσει, και το λένε σε κάποιον γνωστό τους, που δεν μπορεί να τους βοηθήσει
και που σίγουρα θα το πει και σε άλλους. Θυμάμαι, όταν ήμουν αρχάριος μοναχός
στο Κοινόβιο, είχε έρθει κάποιος να κοινοβιάσει. Κάθισε ένα διάστημα και μετά
είχε λογισμούς να φύγει. Στον ηγούμενο δεν πήγε να πει τους λογισμούς του ούτε
σε κανέναν άλλον πνευματικό πατέρα, αλλά τα είπε σε έναν εργάτη από την
Ιερισσό, που εργαζόταν στο μοναστήρι. Ήμουν και εγώ εκεί κοντά, όταν του τα
έλεγε· καθάριζα κρεμμύδια έξω από την κουζίνα. Άρχισε λοιπόν από δύο μέτρα πιο
πέρα να του κάνη εξομολόγηση δυνατά. «Μετάνιωσα που έγινα μοναχός». «Όταν
ήρθες, δεν δοκίμασες;», τον ρωτάει ο εργάτης. «Δοκίμασα δύο χρόνια». «Καλά,
γιατί δεν έφυγες νωρίτερα;». «Να, δεν έφυγα». «Με το ζόρι σε έκαναν καλόγερο;».
«Όχι, ήθελα και εγώ». «Καλά, του λέει, τα είπες αυτά στον ηγούμενο;». «Όχι»,
του απαντά. «Σ’ εμένα που τα λες, τι θα ωφεληθείς;», του λέει. Του είχε πει
ολόκληρο το ιστορικό του. Βλέπετε; Στον ηγούμενο που έπρεπε να τα πει, για να
βοηθηθεί, δεν τα είπε και πήγε να εξομολογηθεί στον εργάτη. Και εκείνος θα τα
έλεγε το Σαββατοκύριακο στο καφενείο στην Ιερισσό, για να γελάσουν, και θα
γέμιζε το χωριό. Και να πεις πως ήταν λειψός; Ξέρετε πόσα λεξικά είχε; Τα
αρχαία ελληνικά τα ήξερε απταίστως.
- Γέροντα, μπορεί ένας λαϊκός να ρωτήσει για ένα πρόβλημά του ή για έναν
πειρασμό του κάποιον πνευματικό αδελφό του, αν ο πνευματικός του απουσιάζει;
- Δεν μπορεί να τηλεφωνήσει στον πνευματικό του; Ο αδελφός άλλοτε
μπορεί να βοηθήσει και άλλοτε δεν μπορεί να βοηθήσει ή, παρά την καλή του
διάθεση, μπορεί ακόμη και να τον βλάψει.
Σε μια ανάγκη με ένα τηλεφώνημα στον πνευματικό βολεύονται τα πράγματα. Και αν
δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον πνευματικό του και είναι κάτι σοβαρό και
επείγον, ας ρωτήσει έναν άλλον πνευματικό. Καλά είναι να τον έχει ρωτήσει εκ των
προτέρων ποιον πνευματικό μπορεί να συμβουλευθεί σε τέτοια περίπτωση, ώστε να
πάει σε κάποιον που έχει το ίδιο πνεύμα. Γιατί κάθε μοναχός έχει δικό του
σχέδιο. Μπορεί να είναι καλό και το ένα σχέδιο και το άλλο, αλλά είναι
διαφορετικά.
